Predmeti koncesija prema Zakonu o koncesijama mogu biti:
a) izgradnja, korišćenje i održavanje: 1) puteva i pripadajućih infrastrukturnih objekata, 2) željezničkih pruga, plovnih kanala i luka, 3) aerodroma, b) korišćenje javnog vodnog dobra: 1) vode za tehnološki proces u obavljanju privrednih djelatnosti, 2) vode i vodnog zemljišta za korišćenje hidroakumulacija, kupališta, ribnjaka, 3) vodnog zemljišta za realizaciju neke od privrednih djelatnosti ili za realizaciju drugih predmeta koncesije u skladu sa ovim zakonom, 4) za vađenje materijala iz vodotoka (šljunka, pijeska, kamena) prema programu uređenja vodotoka, v) izgradnja i korišćenje energetskih objekata instalisane snage veće od 250 KW, izuzev energetskih objekata na bio-masu i bio-gas i solarnih postrojenja sa fotonaponskim ćelijama na objektima nezavisno od instalisane snage, g) izgradnja ili rekonstrukcija i korišćenje naftovoda, gasovoda i objekata za skladištenje, transport i distribuciju nafte i gasa, d) istraživanje i eksploatacija mineralnih sirovina, đ) planirani odstrel divljači uz obavljanje lovne delatnosti i ribolov, e) igre na sreću, ž) poštanske i telekomunikacione usluge, osim rezervisanih poštanskih usluga i zajedničkih i međunarodnih komunikacija, z) putnički i teretni željeznički saobraćaj, i) javni prevoz u drumskom saobraćaju, j) prostori i objekti prirodnog, građevinskog i kulturno-istorijskog nasljeđa, k) komunalne delatnosti, osim vodosnabdijevanja stanovništva, kao i izgradnja, održavanje i korišćenje ili rekonstrukcija i modernizacija komunalnih objekata, l) djelatnost upravljanja otpadom, lj) izgradnja ili rekonstrukcija i modernizacija banjskih objekata i njihovo korišćenje, izgradnja objekata turističke infrastrukture i suprastrukture, n) djelatnosti u oblasti ugostiteljstva, nj) poljoprivredno zemljište, o) izgradnja, korišćenje i održavanje sportskih objekata, p) obavljanje djelatnosti u zaštićenim područjima kao zaštićenim prirodnim dobrima, te pravo na izgradnju i korišćenje objekata potrebnih za obavljanje tih djelatnosti u skladu sa posebnim propisima.
Zakon o koncesijama posebno predviđa da predmet koncesije može biti korišćenje i drugih dobara od opšteg interesa i pružanje javnih usluga, u skladu sa propisima kojima se uređuje određena privredna ili druga oblast.
Koncesije kojima se predviđa izgradnja ili rekonstrukcija objekata, postrojenja ili pogona mogu se realizovati po BOT modelu (engl. Build-Operate-Transfer), što podrazumijeva izgradnju ili rekonstrukciju i finansiranje komplektnog objekta, postrojenja ili pogona, njegovo korišćenje i predaju u svojinu koncendentu u ugovorenom roku ili po drugim modlima. Isto tako, dozvoljeno je ugovaranje i drugih modela za realizaciju koncesija u skladu sa Dokumentom o politici dodjele koncesija i predmetom koncesija.
Politika dodjele koncesija, shodno Zakonu o koncesijama, obuhvata mjere i aktivnosti usmjerene na uspostavljanje i održavanje efikasnog sistema dodjele koncesija, zaštitom i održivim korišćenjem javnih dobara, prirodnih bogatstava i drugih dobara od opšteg interesa, unapređivanjem djelatnosti koje su predmet koncesija, te ostvarivanjem najpovoljnijih finansijskih i ekonomskih efekata za zadovoljavanje parametara održivog razvoja i ostvarivanje direktnih i indirektnih koristi za Republiku Srpsku.
Politika dodjele koncesija uređuje se i sprovodi Dokumentom o politici dodjele koncesija. Dokument o politici sadrži opis privrednih i drugih oblasti u kojima se mogu dodjeljivati koncesije, ciljeve i prioritete, vrste BOT i drugih modela za dodjelu koncesije, elemente za izradu studije, kao i mjere i aktivnosti koje se preduzimaju radi ostvarivanja dugoročnih ciljeva u oblasti koncesija, utvrđenih strateškim i drugim planskim dokumentima.
Dokument o politici priprema Komisija za koncesije, u saradnji sa nadležnim organima. Narodna skupština Republike donosi Dokument o politici, na prijedlog Komisije za koncesije. Dokument o politici se objavljuje u Službenom glasniku Republike Srpske.
Izvršenje Dokumenta o politici prati Komisija za koncesije i, po potrebi, predlaže njegovo usklađivanje sa strateškim i planskim dokumentima koji se odnose na privredni razvoj Republike Srpske i jedinice lokalne samouprave.
Dokument o politici obavezno se usklađuje svake treće godine.
Zakonom o koncesijama regulisan je, između ostalog, i postupak za dodjelu koncesije.
Provođenje postupka dodele koncesije zasniva se na načelima transparentnosti, nediskriminacije, tržišne konkurencije, jednakog tretmana, slobode kretanja robe i pružanja usluga, zaštite javnog interesa, efikasnosti, ekonomičnosti, proporcionalnosti, zaštite životne sredine, autonomije volje i ravnopravnosti ugovornih strana.
Proklamovanim načelima postupka dodjele koncesija obezbjeđuje se: unapređenje privrednih aktivnosti putem ulaganja domaćeg i stranog kapitala, što sve skupa treba da ostvari povoljnije ekonomske efekte po Republiku Srpsku; domaćim i stranim privrednim društvima da pod jednakim uslovima dobiju pravo korišćenja javnih dobara, prirodnih bogatstava i drugih dobara od opšteg interesa, kao i pravo na obavljanje djelatnosti od opšteg interesa u skladu sa Zakonom o koncesijama; isti pravni položaj domaćih i stranih privrednih društava u postupku dodjele koncesija; jednakost uslova za zaključenje, kao i za raskid ugovora o koncesiji; zaštita javnog interesa u postupku dodjele koncesija; pravo Republike Srpske da dodjeljuje koncesije, kada se predmet koncesije realizuje na njenoj teritoriji; ograničeno trajanje koncesionog perioda, čiji je maksimalan rok utvrđen Zakonom o koncesijama i ugovorom o koncesiji; predaja izgrađenih objekata, uređaja i postrojenja po prestanku koncesije u svojinu Republike Srpske.
Postupak za dodjelu koncesije se može pokrenuti na osnovu inicijative nadležnog organa, inicijative zainteresovanog lica i ponude u pregovaračkom postupku.
Odluku o pokretanju inicijative za dodelu koncesije donosi Vlada Republike Srpske, odnosno Skupština jedinice lokalne samouprave i ista se objavljuje u Službenom glasniku Republike Srpske.
Inicijativa zainteresovanog lica, odvija se tako da zainteresovano lice podnese nadležnom organu prijedlog za pokretanje postupka dodjele koncesije, pod uslovom da se ta inicijativa ne odnosi na koncesiju za koju je nadležni organ pokrenuo postupak dodjele koncesije.
Izuzetno, bez sprovođenja javnog poziva propisanog Zakonom o koncesijama, koncesija se može dodijeliti putem pregovaračkog postupka, u slučaju: a) ponude javnog preduzeća koje obavlja djelatnost od opšteg interesa, a čija djelatnost je predmet koncesije, b) sprovođenja zaključenih sporazuma Vlade Republike Srpske ili javnih preduzeća, koji se odnose na realizaciju predmeta koncesije i v) produženja roka na koji je koncesija dodjeljena. Dodjela koncesije putem pregovaračkog postupka je u isključivoj nadležnosti Vlade Republike Srpske.
Za dodjelu koncesije nadležna je Vlada Republike Srpske osim za koncesije za komunalne delatnosti, vodosnabdijevanja stanovništva, kao i izgradnje, održavanja i korišćenja ili rekonstrukcije i modernizacije komunalnih djelatnosti, a za koje koncesije je nadležna skupština jedinice lokalne samouprave. Izuzetno od navedenog, Vlada Republike Srpske može ovlastiti jedinicu lokalne samouprave za dodjelu zakonom određenih koncesija, i to: za prostore i objekte prirodnog, građevinskog i kulturno-istorijskog nasljeđa, izgradnju ili rekonstrukciju i modernizaciju banjskih objekata i njihovo korišćenje, izgradnju objekata turističke infrastrukture i suprastrukture, te za djelatnosti u oblasti ugostiteljstva.
Ugovorom o koncesiji uređuju se međusobna prava i obaveze koncendenta i koncesionara u vezi sa predmetom dodjeljene koncesije, zaključuje se u skladu sa dokumentacijom za dodjelu koncesije, dostavljenom ponudom i rješenjem o izboru najpovoljnijeg ponuđača i dodjeli koncesije. Ugovor o koncesiji, zavisno od predmeta koncesije sadrži: a) predmet koncesije, uključujući prirodu i obim radova koji će biti vršeni i usluga koje će biti pružene od koncesionara i lokaciju na kojoj će se obavljati koncesiona djelatnost, b) uslove i način korišćenja predmeta koncesije, v) koncesioni period, g) početak obavljanja koncesione djelatnosti, d) vlasnička prava nad imovinom povezanom sa obavljanjem koncesione djelatnosti, uključujući i prava nad zemljištem na kojem će se vršiti koncesiona djelatnost i definisanje vlasničkih odnosa po prestanku važenja ugovora, đ) imovinu koju na korišćenje daje koncendent, e) visinu, rokove i način plaćanja, kao i način promjene visine koncesione naknade za korišćenje, ž) način i rokove obezbjeđenja sredstava za finansiranje koncesione djelatnosti i dinamiku ulaganja, z) minimalne standarde kvaliteta usluga, kriterijume i metode za određivanje cijena, odnosno tarifa za krajnjeg korisnika usluga, i) minimalne tehničke standarde koji će se primjenjivati u zaštiti životne sredine, j) sanaciju i rekultivaciju površina degradiranih obavljanjem koncesione djelatnosti, k) pravo nadzora od koncendenta, l) obim i način izvještavanja o izvršenju ugovorenih obaveza, lj) pravo koncendenta da odobrava projektnu dokumentaciju, kao i ugovore koje sklapa koncesionar, posebno sa vlasnicima koncesionara ili drugim povezanim licima, m) vrstu, visinu i način obezbjeđenja garancije za izvršenje koncesionog ugovora, kao i polise osiguranja koje koncesionar mora održavati u periodu trajanja koncesije, n) pravna sredstva u slučaju neispunjavanja obaveza bilo koje od ugovornih strana, nj) opis događaja koji se smatraju promjenjenim okolnostima i višom silom, kao i uslove za izmjenu ili raskid ugovora u slučaju njihovog nastupanja, o) prava i obaveze ugovornih strana u vezi sa povjerljivim informacijama, p) prava na ustupanje ugovora o koncesiji i promjeni vlasničke strukture koncesionara, r) način izmjene ugovora o koncesiji, s) uslove za prestanak ugovora o koncesiji, t) način predaje nepokretnosti, uređaja i postrojenja koncendentu u stanju u kome se oni moraju predati po isteku koncesionog perioda, ć) način regulisanja međusobnih odnosa u slučaju raskida ugovora o koncesiji i u) ostale elemente bitne za predmet koncesije. Ugovor o koncesiji se zaključuje u pisanoj formi, a potpisuje ga ovlašćeno lice koncendenta i ovlašćeno lice koncesionara.
Ugovor o koncesiji, koji se zaključuje između koncesionara i koncendenta, zaključuje se na rok koji ne može biti duži od 50 (pedeset) godina. Rok koncesionog ugovora određuju se u zavisnosti od: predmeta koncesije, vremena potrebnog za povrat uloženog kapitala i ostvarivanja planirane dobiti na osnovu koncesione djelatnosti. Rok na koji je dodjeljena koncesija može se produžiti u pregovaračkom postupku i u isključivoj je nadležnosti Vlade Republike Srpske.
Koncesionar je dužan da koncendentu plaća koncesionu naknadu u iznosu i na način utvrđen Zakonom o koncesijama i ugovorom o koncesiji. Koncesiona naknada je obavezan element ugovora o koncesiji. Koncesiona naknada je novčanog karaktera, a sastoji se iz naknade za ustupljeno pravo, koja se plaća jednokratno pri zaključivanju ugovora o koncesiji i koncesione naknade za korišćenje. Koncesiona naknada za korišćenje, zavisno od predmeta koncesije, izražava se procentualno u odnosu na godišnji prihod ostvaren od obavljanja koncesione delatnosti, ili po jedinici mjere. Koncesiona naknada za ustupljeno pravo prihod je budžeta Republike Srpske, odnosno budžeta jedinice lokalne samouprave, zavisno od nadležnosti za dodjelu koncesije. Koncesiona naknada za korišćenje dijeli se između budžeta Republike Srpske i budžeta jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji obavlja koncesiona djelatnost u srazmjeri propisanoj Zakonom o koncesijama.
Kontrolu obračuna i plaćanja koncesione naknade, utvrđene ugovorom o koncesiji, vrši Poreska uprava Republike Srpske, a u skladu sa odredbama zakona kojima se uređuje poreski postupak.
Isto tako, koncesionar je dužan, po zaključenju ugovora o koncesiji, dostaviti koncendentu bankarske garancije, čija su vrsta, visina i rok na koji se garancija obezbjeđuje, određeni ugovorom o koncesiji (garacija za dobro izvršenje posla, garancija za održavanje i drugo).
Zakon o koncesijama predviđa mogućnost ustupanja ugovora o koncesiji, te promjenu vlasničke strukture koncesinara u procentu većem od 50%, uz saglasnost Komisije za koncesije Republike Srpske. Postupak ustupanja koncesije, odnosno promjene vlasničke strukture koncesionara bliže je regulisan posebnim Pravilnikom koji je doninela Komisija za koncesije Republike Srpske.
Na postupke koje u okviru svojih nadležnosti provodi Komisija za koncesije Republike Srpske primenjuju se odredbe Zakona o opštem upravnom postupku („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 13/02, 87/07, 50/10 i 66/18), ako Zakonom o koncesijama nije drugačije propisano. Za rješavanje sporova koji nastaju na osnovu ugovora o koncesijama, stvarno su nadležni mjesno nadležni sudovi prema sjedištu javnog subjekta. Ove odredbe se ne primjenjuju ukoliko su strane ugovorile arbitražno rješavanje sporova nastalih na osnovu ugovora o koncesijama.
Za rješavanje sporova koji nastanu u vezi sa ugovorima o koncesiji za nepokretnosti u Republici Srpskoj, isključiva je nadležnost suda u Republici Srpskoj. Za rješavanje sporova koji nastanu u izvršavanju drugih međusobnih prava i obaveza, koncendent i koncesionar mogu ugovoriti nadležnost domaće arbitraže. Ako se ugovorne strane saglase, Komisija za koncesije Republike Srpske može vršiti posredovanje u mirnom rješavanju sporova koji nastanu iz ugovora o koncesiji. Mjesna nadležnost suda kod sporova čiji su predmet prava na nepokretnostima regulisana je odredbama Zakona o parničnom postupku. Ugovorne strane su obavezne izuzetno precizno definisati nadležnost arbitraže ugovorom o koncesiji ili prihvatiti nadležnost domaćeg suda u svim sporovima koji proizilaze iz ugovora o koncesiji.
Dakle, kad je reč o odlukama koje javno tijelo donosi u postupku koji prethodi zaključenju ugovora o koncesiji, pozitivno pravo u Republici Srpskoj određuje nadležnost uprave i upravni postupak, kako pri njihovom donošenju, tako i po prigovoru ili žalbi, osim kada je posebnim zakonom to regulisano drugačije. S druge strane, kod odluka za koje Zakon o koncesijama ne predviđa mogućnost redovnog pravnog leka, predviđena je mogućnost pokretanja upravnog spora pred nadležnim sudom. Kad je riječ o sporovima vezanim za ugovore o koncesiji, utvrđena je nadležnost redovnih sudova opšte nadležnosti.
Ugovor o koncesiji prestaje a) prestankom postojanja predmeta koncesije, b) istekom roka na koji je zaključen, v) pokretanjem postupka stečaja ili likvidacije nad koncesionarom, g) jesdostranim raskidom, d) sporazumom koncendenta i koncesionara, đ) danom pravosnažnosti odluke o utvrđivanju opšteg interesa za izgradnju objekata ili izvođenje radova na koncesionom dobru u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast eksproprijecije, e) pravosnažnošću sudske odluke kojom se ugovor o koncesiji oglašava ništavim ili poništava, ž) ukidanjem, poništavanjem ili oglašavanjem ništavim rješenja o izboru najpovoljnijeg ponuđača i dodjeli koncesije, nakon zaključivanja ugovora o koncesiji, z) ispunjenjem uslova propisanih drugim zakonom, a koji imaju za posljedicu prestanak ugovora o koncesiji.
Takođe, ako se odluka o utvrđivanju opšteg interesa za izgradnju objekata ili izvođenje radova na koncesionom dobru u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast eksproprijecije odnosi na dio koncesionog dobra, ugovor o koncesiji za taj dio koncesionog dobra raskida se po sili zakona, ukoliko se to ne protivi prirodi koncesione djelatnosti. U slučaju raskida ugovora po navedenom osnovu, koncesionar može u roku od šest mjeseci da zadrži one dijelove opreme, građevina i slično, koje je izgradio u skladu sa predmetom koncesionog ugovora i koje služe za obavljanje koncesione djelatnosti ili da traži naknadu stvarne vrijednosti opreme koja se može utvrditi za opremu, uređaje, objekte i slično, koje nije moguće izuzeti, ako su postavljeni u skladu sa predmetom koncesionog ugovora i služe za obavljanje koncesione djelatnosti.
Koncendent može jednostrano raskinuti ugovor u slučajevima ako: a) koncesionar ne izvršava ili propušta da izvrši potrebne radnje u ugovorenom roku ili svojom krivicom ne počne sa obavljanjem koncesione djelatnosti u ugovorenom roku, b) koncesionar ne obavlja koncesionu djelatnost u skladu sa dinamikom i u obimu utvrđenom u ugovoru o koncesiji, osim u slučaju nepredviđenih okolnosti ili više sile, v) se obavljanjem koncesione djelatnosti ugrožava životna sredina i zdravlje ljudi ili zakonom zaštićena javna dobra, preko dozvoljenih i propisanih standarda, g) koncesionar ne pruža javne usluge u skladu sa ugovorenim standardima kvaliteta, d) koncesionar ne plati koncesionu naknadu tri puta uzastopno ili neuredno plaća koncesionu naknadu, đ) koncesionar izvrši prenos ugovora o koncesiji, promijeni vlasničku strukturu ili raspolaže imovinom suprotno odredbama ovog zakona i e) u drugim slučajevima u skladu sa odredbama ugovora o koncesiji.
Kriterijumi na osnovu kojih koncendent utvrđuje postojanje pobrojanih razloga za raskid ugovora o koncesiji utvrđuju se ugovorom o koncesiji.
Prije pokretanja postupka jednostranog raskida ugovora o koncesiji u slučajevima iz tačaka a), b), v), g) i d), koncendent je dužan da pisanim putem upozori koncesionara i odredi mu primjereni rok za izvršenje ugovorenih obaveza koje su razlog za raskid ugovora o koncesiji.
Ako koncesionar ne otkloni razloge za raskid ugovora o koncesiji u ostavljenom roku, koncendent raskida ugovor o koncesiji rješenjem protiv kojeg se može pokrenuti upravni spor.
Koncesionar može jednostrano raskinuti ugovor o koncesiji u skladu sa odredbama ugovora o koncesiji i opštim pravilima obligacionog prava.
U slučaju raskida ugovora o koncesiji, koncendent, odnosno koncesionar ima pravo na naknadu štete u skladu sa pravilima obligacionog prava.
Komisija za koncesije Republike Srpske vodi registar ugovora o koncesijama koji predstavlja jedinstvenu evidenciju ugovora o koncesijama dodijeljenim na teritoriji Republike Srpske, a shodno Zakonu o koncesijama i Pravilniku o sadržaju i načinu vođenja registra ugovora o koncesijama.
Ugovor o koncesiji se obavezno upisuje u registar ugovora o koncesijama.
Registar ugovora o koncesijama sadrži podatke o nazivu koncesionara, nazivu koncendenta, predmetu koncesije, visini koncesione naknade, datumu zaključenja koncesionog ugovora i periodu trajanja koncesije. U registar ugovora o koncesijama unose se sve promjene koje se odnose na zaključene ugovore o koncesijama, hronološkim redoslijedom.
Koncendent je obveznik podnošenja prijave za upis ugovora o koncesiji i prijave za upis promjena ugovora o koncesiji u registar ugovora o koncesijama, a upis se vrši na osnovu potpuno i tačno ispunjene prijave za upis, odnosno prijave za upis promjene i to popunjavanjem i dostavljanjem Komisiji za koncesije obrazaca i priloženih kopija ugovora, odnosno aneksa ugovora o koncesiji (ili druge shodne dokumentacije), ovjerene od strane koncendenta.